Wnioski
Grupa Robocza ds. Odbiorców Detalicznych ERGEG podjęła się dokonania przeglądu najważniejszych kwestii powiązanych z przejrzystością cen energii na rynkach detalicznej sprzedaży energii elektrycznej i gazu w krajach członkowskich ERGEG. Raport będący wynikiem prac w tym zakresie opiera się na odpowiedziach udzielonych na pytania postawione w kwestionariuszu przekazanym przez członków Grupy Roboczej ds. Odbiorców Detalicznych. W związku z tym, że odpowiedzi koncentrowały się w większym stopniu na rynku energii elektrycznej, raport zawiera więcej informacji na temat przejrzystości cen energii elektrycznej niż cen gazu.
O znaczeniu przejrzystości cen decyduje stopień liberalizacji rynku. Na rynku niezliberalizowanym odbiorcy potrzebują informacji o cenie, aby sprawdzić prawidłowość rachunków za energię elektryczną oraz gaz i w jakimś stopniu śledzić zmiany cen tych towarów. Potrzeba przejrzystości cen wzrasta gwałtownie z chwilą otwarcia się rynku, wówczas gdy pojawiają się inni sprzedawcy i odbiorcy mogą dokonać wyboru jednego z nich.
W kontekście cen energii elektrycznej i gazu ziemnego istnieją co najmniej trzy powody, dla których przejrzystość cen ma znaczenie. Po pierwsze, odbiorcy muszą mieć łatwy dostęp do cen, aby móc zdecydować, u którego sprzedawcy kupować energię elektryczną i gaz. Po drugie, przejrzysta powinna być informacja o cenach zamieszczana w umowach. Dzięki temu odbiorca może dokonać porównania między aktualnym sprzedawcą i sprzedawcami konkurującymi, a tym samym może podjąć racjonalnądecyzję w sprawie wyboru sprzedawcy. Po trzecie, przejrzysta powinna być informacja o cenach podawana na rachunkach. Bez tego odbiorca nie jest w stanie sprawdzić, czy rachunek i podane na nim opłaty są zgodne z umową zawartą między nim i sprzedawcą.
W niektórych ankietowanych krajach odbiorcy energii elektrycznej mogą skorzystać ze specjalnych kalkulatorów taryfowych. Tego typu narzędzia w zakresie cen ofertowych (taryfy nieregulowane) są dostępne w Wielkiej Brytanii, Austrii, Norwegii i Szwecji. Kalkulator taryfowy zawiera informacje na temat aktualnych cen energii elektrycznej wszystkich aktywnych sprzedawców. Umożliwia on drobnym odbiorcom - zwłaszcza, gospodarstwom domowym - dostęp do niezbędnych informacji, pozwalający im porównać ceny. Najważniejsze kwestie z punktu widzenia właściwego wykorzystania kalkulatora taryfowego to uwzględnienie wszystkich sprzedawców i aktualna informacja o cenach stosowanych przez sprzedawców w danym momencie. Jeżeli wszyscy sprzedawcy nie zostaną uwzględnieni odbiorcy będą musieli szukać pełnej informacji w innym miejscu. Podobnie, jeżeli ceny są nieaktualne, wartość porównania spada i odbiorca, zanim podejmie decyzję o ewentualnej zmianie sprzedawcy, musi skorzystać z innych źródeł informacji.
W szeregu ankietowanych krajów istnieją rejestry cen zawierające dane historyczne. Potrzeba tego typu informacji jest oczywista, ale mniej istotna niż potrzeba istnienia kalkulatorów taryfowych. Ceny historyczne są potrzebne dla porównania cen na przestrzeni czasu. Aby jednak zapewnić właściwe funkcjonowanie rynku, wymagana jest aktualna informacja cenowa każdego sprzedawcy, umożliwiająca odbiorcy porównywanie cen.
W większości ankietowanych krajów istnieją pewne ramy prawne w zakresie przejrzystości rachunków i ich wystawiania. Istotnym czynnikiem dla funkcjonowania rynku, a tym samym dla odbiorcy, aby mógł wyciągać wnioski z obecnych cen sprzedawcy i dokonywać porównywania cen, jest oddzielenie cen za energię od opłat za usługi sieciowe. Między krajami istnieją ogromne różnice w elementach, które muszą być uwzględnione w rachunku i tylko w niewielu ankietowanych krajach opłaty za energię są oddzielane od opłat za usługi przesyłowe i dystrybucyjne.
W czasie rozprowadzania i wypełniania kwestionariusza tylko w kilku ankietowanych krajach odbiorcy otrzymywali informacje w postaci etykiet informacyjnych na temat źródeł wytwarzania zużytej przez nich energii elektrycznej. Dyrektywa w sprawie wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej wymaga, aby od 1 lipca 2004 r. sprzedawcy energii elektrycznej określali na rachunku lub dołączali do rachunku oraz w materiałach promocyjnych informacje o udziale każdego źródła, z którego pochodziła energia elektryczna sprzedana przez sprzedawcę w ostatnim roku oraz wpływie produkcji tej energii na środowisko naturalne.
Podsumowując, na podstawie odpowiedzi udzielonych w kwestionariuszu dotyczącym przejrzystości cen energii elektrycznej i gazu, można wyciągnąć wniosek, że wciąż jest miejsce na doskonalenie standardów w tym zakresie, a wzrost przejrzystości poprawi sytuację drobnych i średnich odbiorców na europejskich rynkach detalicznych energii elektrycznej i gazu. Pomimo istnienia wielu czynników mających wpływ na wybór sprzedawcy, cena jest jednym z najważniejszych. Jeżeli odbiorca nie zna dobrze cen konkurujących między sobą sprzedawców, wówczas ma trudności i czuje frustrację przy podejmowaniu decyzji dotyczących zakupu takich towarów jak energia elektryczna i gaz. Ze względu na fakt, że wiedza odbiorców na temat cen jest niewielka, niska przejrzystość cen wpływa negatywnie na konkurencję między sprzedawcami i pozostawia im możliwość decydowania w większym stopniu o poziomie cen. W związku z tym odbiorcy muszą mieć swobodny dostęp do dokładnych i aktualnych informacji o cenach energii.