Urząd Regulacji Energetyki 1.3 Charakterystyka techniczna ciepłownictwa - Ciepłownictwo - stan, taryfowanie, problemy -

Infrastruktura ciepłownicza (źródła wytwarzania, sieci ciepłownicze) jest bardzo zróżnicowana pod względem technicznym i ekonomicznym (wiek urządzeń, stopień ich zużycia, nowoczesność rozwiązań technologicznych). Potencjał techniczny tego sektora stanowią systemy ciepłownicze składające się ze źródeł wytwarzania (do których należą m.in.: elektrownie, elektrociepłownie zawodowe i przemysłowe, ciepłownie zawodowe i przemysłowe, kotłownie lokalne, źródła odnawialne), sieci przesyłowych, przyłączy, węzłów cieplnych i zewnętrznych instalacji odbiorczych. Najbardziej oczywistą cechą tego potencjału jest w przypadku wytwarzania moc cieplna, a w przypadku przesyłu – długość sieci.

Jak wynika z tabeli 1.3, w badanych koncesjonowanych przedsiębiorstwach moc cieplna zainstalowana w 2001 r. wynosiła około 73 tys. MW, a osiągalna około 69 tys. MW. Najwyższy udział mocy zainstalowanej i osiągalnej posiadają przedsiębiorstwa województw: śląskiego (ponad 18%) i mazowieckiego (ponad 14%). Najniższym udziałem w krajowym potencjale mocy zainstalowanej i osiągalnej charakteryzują się województwa: lubuskie, podlaskie, świętokrzyskie, warmińsko-mazurskie i opolskie (po około 2%). W niektórych województwach występuje duża różnica pomiędzy mocą zainstalowaną a osiągalną (lubuskie 11,5%, opolskie 8,2% i świętokrzyskie 7,2%). Wbrew pozorom, nie wynika to jednoznacznie z większego niż gdzie indziej stopnia zużycia urządzeń ciepłowniczych na terenie tych województw, bowiem (jak wynika z tabeli 1.5) wskaźnik zużycia środków trwałych jest w nich znacznie niższy od średniej krajowej.

Tabela 1.3 Moc cieplna (osiągalna i zainstalowana) według województw w latach 2000-2001

Zróżnicowanie potencjałów indywidualnych wytwórców w przekroju przestrzennym było jeszcze znaczniejsze. W 2001 r. najwyższą średnią moc osiągalną reprezentowały przedsiębiorstwa województwa mazowieckiego (153,8 MW), a najniższą – przedsiębiorstwa województwa warmińsko-mazurskiego (33,5 MW); różnica była zatem blisko 5-krotna. W stosunku do 2000 r. nastąpił spadek średniej mocy (osiągalnej) wytwórców ciepła – z 88,9 do 88,3 MW, tj. o 0,7%. Szczególnie znaczna, ponad 10-procentowa, obniżka została odnotowana w województwie śląskim i mazowieckim. Spadek wystąpił również np. w województwach: kujawsko-pomorskim, świętokrzyskim, zachodniopomorskim. Z drugiej strony, średnia mocy uległa silnemu, bowiem 40-procentowemu wzrostowi w województwie małopolskim. Przykładem województw, w których średnia moc osiągalna zwiększyła się również, są: lubuskie i opolskie. Te zróżnicowane co do kierunku i natężenia tendencje wymagają bliższego zbadania, a zwłaszcza określenia, w jakim stopniu wynikają one z rzeczywistych zmian potencjału wytwórczego, a w jakim z restrukturyzacji (np. zmian organizacyjnych) ciepłownictwa.

Rys. 1.1 Moc osiągalna wytwórców ciepła w 2000 r.

Poza źródłami wytwarzania najważniejszym elementem infrastruktury ciepłowniczej są sieci ciepłownicze, które stanowią blisko 40% potencjału technicznego ciepłownictwa. Sieciami ciepłowniczymi, w większości ułożonymi pod ziemią, ciepło, za pośrednictwem nośnika ciepła (pary lub wody), jest transportowane ze źródeł do odbiorców.

Jak wynika z danych w tabeli 1.4, w 2001 r. długość sieci ciepłowniczej w Polsce wynosiła ponad 16,6 tys. km. Najwyższy udział w długości sieci ciepłowniczej miały województwa: mazowieckie 15,9% i śląskie 14,3% (po których następowały województwa: dolnośląskie, kujawsko-pomorskie, łódzkie, małopolskie i wielkopolskie – od około 6% do blisko 9%), a najniższy województwa: lubuskie, opolskie, świętokrzyskie i podlaskie (od niespełna 2% do 3%). W stosunku do roku 2000 przedsiębiorstwa koncesjonowane wykazały nieznaczny (o 3,3%) wzrost ogólnopolskiej długości sieci. W województwie śląskim nastąpiło jednak wyraźne (o 10,6%) jej zmniejszenie, co, wobec wydłużenia (o 6,2%) sieci w województwie mazowieckim, spowodowało ustąpienie tego pierwszego z zajmowanej przez długi czas pozycji regionu o najdłuższej sieci w Polsce. Poza mazowieckim, znaczące zwiększenie długości miało również miejsce w województwach: dolnośląskim, małopolskim, opolskim i pomorskim, natomiast istotne zmniejszenie, poza śląskim, w województwach: podkarpackim i świętokrzyskim.

Tabela 1.4 Długość sieci ciepłowniczej (w km) i straty przesyłowe ciepła (w TJ) według województw w 2000 i 2001 r.

Stan techniczny urządzeń w przedsiębiorstwach ciepłowniczych jest bardzo zróżnicowany, jednak na ogół urządzenia te są przestarzałe. Struktura wieku kotłów wodnych jest następująca: poniżej 15 lat – ponad 30%, 15-24 lata – około 50%, 25-44 lata – około 20%, a 45 i więcej lat – 1%. Zużycie techniczne zainstalowanych kotłów w elektrociepłowniach kształtuje się na poziomie około 32% i może być uważane za średnie. Poziom taki jest jednak osiągnięty dużym wysiłkiem remontowym.

Jak wynika z danych tabeli 1.5, średni stopień dekapitalizacji majątku (liczony ilorazem wartości umorzenia majątku do wartości środków trwałych brutto) wynosił w 2001 r. 56,5%. Mimo tak wysokiego poziomu, w porównaniu do roku 2000 wzrósł o 2 dalsze punkty procentowe. W poszczególnych województwach sytuacja była bardzo różna: od 31% w województwie opolskim do około 66% w województwie mazowieckim. Do województw o stosunkowo małym zużyciu majątku ciepłowniczego (poniżej 40%) należały, obok opolskiego: podlaskie i świętokrzyskie, zaś o stosunkowo dużym zużyciu (powyżej 60%) należało, obok mazowieckiego, łódzkie. Aż 5 województw odchylało się od średniej krajowej w stopniu zupełnie nieznacznym, bowiem o mniej niż 2 punkty procentowe. Wzrost stopnia zużycia majątku w 2001 r. wystąpił w większości województw, a najsilniejszy był w zachodniopomorskiem (o 7 punktów). Cztery województwa (dolnośląskie, lubuskie, podlaskie i świętokrzyskie) odnotowały poprawę sytuacji, a jedno (podkarpackie) brak zmian. Największy spadek stopnia dekapitalizacji miał miejsce w świętokrzyskiem (o 6 punktów).

Tabela 1.5 Zużycie środków trwałych, wykorzystanie mocy cieplnej i sprawność wytwarzania według województw w 2000 i 2001 r.

Średni stopień zużycia sieci ciepłowniczych w kraju szacuje się na poziomie około 50%. Poprawa stanu sieci jest trudna i kapitałochłonna. Dla poprawy tej sytuacji, w koncesjach zamieszczane były szczegółowe warunki zobowiązujące przedsiębiorstwa do zmniejszenia strat przesyłowych, zmniejszenia ubytków wody sieciowej i poprawy sprawności przesyłania w wyznaczonych terminach.

Duża część sieci została zbudowana z wykorzystaniem przestarzałych już obecnie technologii i materiałów izolacyjnych. Jakość wykonawstwa i stan izolacji cieplnej decydują o wysokości strat ciepła podczas przesyłania. Obecnie stosowane nowoczesne technologie budowy sieci przy użyciu rur preizolowanych znacznie obniżają wielkość strat przesyłowych. Jednakże straty są nadal wysokie. Zarówno w 2000 jak i 2001 r. wskaźnik strat przesyłowych (liczony jako iloraz wielkości strat przesyłowych i ilości ciepła wprowadzonego do sieci) wynosił około 12-13%, co oznacza, że rocznie w trakcie przesyłania tracono w Polsce około 40 mln GJ.

Występuje pod tym względem silne zróżnicowanie międzywojewódzkie. Wskaźnik strat przesyłowych w opolskiem i kujawsko-pomorskiem wynosił w 2001 r. 19%, a w małopolskiem i pomorskiem – 16%, natomiast w lubuskiem – 8%, a w mazowieckiem, świętokrzyskiem, warmińsko-mazurskiem i zachodniopomorskiem – 10%. Trudno doszukać się tu wyraźnego, jednoznacznego związku z długością sieci. W województwie opolskim odnotowano np. jeden z najwyższych wskaźników strat przesyłowych przy stosunkowo krótkich sieciach ciepłowniczych. Najniższy wskaźnik strat przesyłowych wystąpił natomiast w województwie lubuskim, które jednocześnie posiada najkrótszą sieć ciepłowniczą.

W 2001 r. produkcja ciepła w jednostkach fizycznych zwiększyła się o 23,3%, przy czym 43,4% wyprodukowanego ciepła zostało przeznaczone na potrzeby własne wytwórców²⁾ , 56,6% przekazano do sieci przesyłowych, a 49,1% zostało dostarczone odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci. Zatem, tylko około ponad połowa wolumenu produkcji ciepłownictwa była dostarczona do odbiorców przyłączonych do sieci. W roku 2000, wytwórcy przekazali do sieci 68,1% produkcji (wykorzystując do własnych celów 31,9%), a 59,8% dostarczono do odbiorców za pośrednictwem sieci. W rezultacie, produkt który trafił do odbiorców przyłączonych do sieci wzrósł o 1,3%, a ilość ciepła oddanego do sieci – o 2,4%. Odpowiednie dane zostały zamieszczone w tabeli 1.6.

Tabela 1.6 Produkcja ciepła w jednostkach fizycznych (TJ) według województw w 2000 i 2001 r.

W krajowej produkcji ciepła najwyższy udział (około 38%) mają przedsiębiorstwa, które zajmują się działalnością ciepłowniczą obok innych rodzajów działalności. Należą do nich np. elektrociepłownie zawodowe, które łączą produkcję ciepła z wytwarzaniem energii elektrycznej oraz przedsiębiorstwa gospodarki komunalnej i mieszkaniowej, w których gestii pozostaje zarówno zaopatrzenie w ciepło, jak i usługi wodno-kanalizacyjne, zarządzanie zasobami mieszkaniowymi, i in.). W grupie przedsiębiorstw, dla których działalność ciepłownicza stanowi działalność uboczną, ponad 72% produkowanego ciepła jest zużywane na potrzeby własne (potrzeby technologiczne i ogrzewanie pomieszczeń).

Zróżnicowanie terytorialne produkcji było niezwykle silne. Dwa województwa: mazowieckie i śląskie wytworzyły w 2001 r. 37,1% krajowego wolumenu ciepła oraz w 37,8% zaspokoiły potrzeby odbiorców, a na 14 pozostałych województw przypadło średnio zaledwie około 4,4%. Gdyby porównać ze sobą procentowy udział w produkcji (i mocy) ogólnopolskiej trzech województw o największej mocy osiągalnej, to wynik byłby następujący:

Widać z tego, że w województwie o największej mocy osiągalnej (śląskie) wytwarzano względnie mniej (w stosunku do udziału w mocy) ogólnokrajowego ciepła, relatywnie jeszcze mniej zużywano go na potrzeby własne, zaś udział w zaopatrzeniu odbiorców finalnych był zbliżony do udziału w potencjale wytwórczym. Województwo o największej produkcji (mazowieckie) miało z kolei stosunkowo mniejszą moc, ale znacznie większe zużycie na potrzeby własne, zaś udział w dostawach do odbiorców był mniejszy od udziału w całkowitej produkcji i zużyciu na własne potrzeby, ale większy od udziału w potencjale wytwórczym. Trzecie z województw (łódzkie) wykazywało (podobnie do śląskiego) zbliżony udział w zaopatrzeniu odbiorców końcowych i w krajowej mocy ciepłowniczej, natomiast niższy udział w całkowitej produkcji i znacznie niższy – w zużyciu na własne potrzeby.

Jeśli chodzi o podstawowe podmioty w województwach wytwarzających najwięcej ciepła w Polsce, to w mazowieckiem dominują: Elektrociepłownie Warszawskie, Petrochemia Płock, Zespół Elektrowni Ostrołęka, PEC Siedlce i PEC Ciechanów ³⁾, natomiast w śląskiem: Południowy Koncern Energetyczny w Katowicach, Zakłady Energetyki Cieplnej w Katowicach, Elektrociepłownia ELCHO w Chorzowie i Elektrociepłownia Zabrze.

W 2001 r. wyraźnie poprawił się wskaźnik wykorzystania mocy cieplnej (liczony ilorazem produkcji ciepła do mocy osiągalnej). Jego wartość wzrosła z 7,8 tys. do 8,5 tys. GJ/MW, tj. o blisko 10% (tabela 1.5). Liderami w efektywnym wykorzystaniu mocy były województwa: mazowieckie i pomorskie, w których poziom średniej krajowej został przekroczony o prawie 50%, natomiast zdecydowanie najmniej korzystna sytuacja występowała w województwie wielkopolskim (zaledwie 70% poziomu średniej krajowej). Niemal wszystkie województwa odnotowały wzrost wskaźnika. Do najbardziej spektakularnych zmian w 2001 r. (w stosunku do 2000 r.) w przekroju międzywojewódzkim należała 27-procentowa poprawa wykorzystania mocy w mazowieckiem oraz 18-procentowy regres w opolskiem.

W 2001 r. również poprawie, choć nieznacznej (o 0,5 punktu procentowego), uległa sprawność wytwarzania ciepła (liczona ilorazem produkcji i energii paliw wsadowych), osiągając poziom 84,1%. Odpowiedni wskaźnik był słabo zróżnicowany w przekroju terytorialnym, bowiem (pomijając województwo lubuskie, gdzie wyniósł 69%) jego najniższa wartość (80% w warmińsko-mazurskiem) różniła się zaledwie o 10 punktów od wartości najwyższej (90% w mazowieckiem).

Warto dodać, że badanie ankietowe zrealizowane przez URE w latach 2001 i 2002 przyniosło w tej dziedzinie zastanawiające wyniki. Bowiem, pomimo niewielkiej zmiany ogólnokrajowego wskaźnika sprawności wytwarzania ciepła, w szeregu województw wystąpił znaczący spadek, a w szeregu innych – znaczący wzrost. W dolnośląskiem i lubelskiem wskaźnik zwiększył się o 22-23%, a w mazowieckiem i pomorskiem o 7%, natomiast w lubuskiem obniżył się o 30%, a w łódzkiem, opolskiem i śląskiem o 12-13%. Co więcej, zmiany te, pomimo że różnokierunkowe, doprowadziły do zniwelowania stosunkowo dużych wcześniej różnic w przekroju terytorialnym (np. w 2000 r. 2 województwa miały wskaźnik poniżej 70%, a 3 inne – powyżej 95%).

Porównując ze sobą zmiany poziomu dekapitalizacji majątku, efektywności wykorzystania mocy i sprawności wykorzystania paliwa, dostrzegamy poprawę efektywności i sprawności w 2001 r., pomimo postępującej dekapitalizacji. Co więcej, najwyższą efektywność i sprawność (oraz wysoką na ogół poprawę odpowiednich wskaźników) osiągnięto w województwach należących do najbardziej upośledzonych jeśli chodzi o poziom zużycia majątku (mazowieckie i pomorskie).

Do produkcji ciepła zużywa się przede wszystkim węgiel kamienny. Łącznie w 2001 roku z węgla kamiennego wyprodukowano 81,5% całkowitej produkcji ciepła. Mniejsze znaczenie ma olej opałowy ciężki (8,5% ogólnopolskiej produkcji) i gaz ziemny wysokometanowy (2,6%). Marginesową rolę odgrywają: paliwa niekonwencjonalne, węgiel brunatny, gaz ziemny zaazotowany oraz olej opałowy lekki. Węgiel kamienny jako paliwo podstawowe stosowany jest w około 80% przedsiębiorstw produkujących ciepło, bowiem ciepło produkowane z węgla kamiennego jest najtańsze. Wysokim wskaźnikiem zużycia węgla kamiennego na produkcję ciepła charakteryzują się przedsiębiorstwa ciepłownicze w województwach: podkarpackim, warmińsko-mazurskim i dolnośląskim. Gaz ziemny wysokometanowy jako paliwo podstawowe stosuje się w 12% przedsiębiorstw. Jest on najczęściej wykorzystywany w województwach: śląskim, podkarpackim i mazowieckim.

Trzy województwa wytwarzające (w 2001 r.) najwięcej ciepła w Polsce: mazowieckie, śląskie i małopolskie (46,4% ogólnokrajowego wolumenu) miały następujący udział w ogólnokrajowym zużyciu poszczególnych paliw do jego produkcji: węgiel kamienny – 45,3%; gaz ziemny wysokometanowy – 38,7%; gaz ziemny zaazotowany – 4,2%; węgiel brunatny – 0%; olej ciężki – 74,9% oraz olej lekki – 29,4%. Zatem przeważały one w zużyciu podstawowego paliwa – węgla kamiennego, a ponadto oleju ciężkiego oraz, w mniejszym stopniu, gazu ziemnego wysokometanowego. Relatywnie wysokim zużyciem węgla kamiennego charakteryzowały się ponadto m.in. województwa: kujawsko-pomorskie (7,7% wobec 7,5% ogólnopolskiej produkcji ciepła), łódzkie (6,7 wobec 6,1) i dolnośląskie (5,9 wobec 5,2); oleju ciężkiego – m.in. województwa: kujawsko-pomorskie (13,6 wobec 7,5) i pomorskie (7,8 wobec 7,6), a gazu ziemnego wysokometanowego – m.in. województwa: podkarpackie (19,7 wobec 3,3), dolnośląskie (7,1 wobec 5,2) i wielkopolskie (6,4 wobec 4,0). Przytłaczającą większość węgla brunatnego zużytego w ciepłownictwie wykorzystywały natomiast województwa: wielkopolskie (47,6 wobec 4,0), łódzkie (36,7 wobec 6,1) i dolnośląskie (15,5 wobec 5,2), a gazu ziemnego zaazotowanego – m.in. województwa: lubuskie (75,3 wobec 2,0) i wielkopolskie (14,5 wobec 4,0). Stosunkowo najbardziej równomierne w przekroju terytorialnym było wykorzystanie (obok węgla kamiennego) oleju lekkiego; poza trzema czołowymi regionami, najwięcej zużyły go m.in. województwa: kujawsko-pomorskie (10,9 wobec 7,5), łódzkie (10,1 wobec 6,1), dolnośląskie (9,9 wobec 5,2), pomorskie (9,2 wobec 7,6) i warmińsko-mazurskie (8,8 wobec 2,4) (tabela 1.7).

Tabela 1.7 Zużycie paliw do produkcji ciepła według województw w 2001 r.

W związku z zaostrzeniem przepisów dotyczących ochrony środowiska wymuszającymi m.in. ograniczenie emisji zanieczyszczeń (ustawa z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska Dz. U. z 2001 r. Nr 62, poz. 627 i ustawa z 26 lipca 2002 r. o ratyfikacji Protokółu z Kioto do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu Dz. U. z 2002 r. Nr 144, poz. 1207), przedsiębiorstwa stanęły ostatnio przed imperatywem poprawy sprawności wytwarzania, zmiany rodzaju stosowanego paliwa oraz budowy wysokosprawnych instalacji oczyszczania spalin. Coraz częściej węgiel kamienny zastępowany jest olejem opałowym i gazem ziemnym. Rośnie również energetyczne wykorzystanie surowców odpadowych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, odpadów przemysłowych i komunalnych.

Wykorzystanie surowców odpadowych okazuje się w wielu przypadkach w pełni uzasadnione, przede wszystkim z punktu widzenia obowiązujących norm emisyjnych związanych z ochroną środowiska. Pod względem zasobności energetycznej biomasa nie jest źródłem niewyczerpalnym, jednak w pełni odnawialnym. Istnieje wiele rodzajów biomasy i metod pozyskania z niej energii. Zasadniczo można ją podzielić na dwie grupy: energetyczne surowce pierwotne (drewno, słoma, osady ściekowe) i energetyczne surowce przetworzone (biogaz).

Zainteresowanie biomasą wynika nie tylko z perspektywy wyczerpania kopalnych surowców energetycznych, ale przede wszystkim z szeroko pojmowanych problemów ochrony środowiska. Na Dolnym Śląsku interesującym przykładem była modernizacja kotłowni z wykorzystaniem paliwa niekonwencjonalnego przeprowadzona przez Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Lubaniu, które spala słomę w kotłach o łącznej mocy zainstalowanej 4,5 MW. Docelowa wielkość mocy zainstalowanej w tym źródle wyniesie 8 MW. Obecnie udział tego ekologicznego paliwa w produkcji ciepła PEC Lubań stanowi 16%. Aktualnie w kraju funkcjonuje około 80-90 kotłowni opalanych słomą (w tym kilkanaście komunalnych) i około 50 biogazowni (na gaz wysypiskowy, gnojowicę i osady ściekowe).

Do produkcji ciepła wykorzystywana jest również energia geotermalna. W Polsce działają jednak tylko trzy przedsiębiorstwa wykorzystujące energię wód termalnych – Geotermia Pyrzyce (woj. zachodniopomorskie), Geotermia Mazowiecka w Żyrardowie, Geotermia Podhalańska w Zakopanem.

W ciągu najbliższych lat energia ze źródeł odnawialnych stanowić będzie prawdopodobnie znaczący składnik bilansu energetycznego. Rozpoczęty proces integracji z UE zobowiązuje do podejmowania działań na rzecz rozwoju wykorzystania krajowych odnawialnych źródeł energii.

Obecny stan techniczny ciepłownictwa wymaga nie tylko wprowadzenia nowoczesnych technologii wytwarzania ciepła i jego przesyłania do odbiorcy, ale także zmian organizacyjnych. Do niedawna producenci i dystrybutorzy ciepła nie byli zainteresowani obniżką kosztów ciepła, ponieważ działalność ciepłownicza była dotowana z budżetu państwa. Oprócz działań w zakresie poprawy sprawności wytwarzania, także postępująca prywatyzacja sektora powinna w znacznym stopniu wpłynąć na racjonalizację kosztów wytwarzania i przesyłania ciepła, a za tym i obniżkę jego ceny. Szczególnie ważne są wszelkie działania zmierzające do rozbudowy sieci i pozyskiwania nowych odbiorców. W ostatnich latach coraz częściej do transportu ciepła stosuje się układy rurociągów preizolowanych, o znacznie lepszych parametrach technicznych izolacji niż w dotychczasowych sieciach. Zaczynają się rozpowszechniać nowoczesne układy regulacji i sterowania w węzłach ciepłowniczych. Obowiązek instalowania układów pomiarowo-rozliczeniowych (wprowadzony rozporządzeniem taryfowym z 1998 r.) spowodował rozliczanie odbiorców za rzeczywistą ilość dostarczanego ciepła. Skutkuje to w niektórych przypadkach oszczędnościami zużycia ciepła nawet o 50%.

Dokonujący się w ostatnich latach postęp w zakresie technologii i racjonalnego użytkowania energii zmniejszył zapotrzebowanie na budowę źródeł ciepła o dużej mocy zainstalowanej. Spowodowało to zainteresowanie inwestorów budową źródeł o średniej i małej mocy, zlokalizowanych blisko odbiorców. Budowa obiektów o mniejszej skali, nie wymagających rozbudowanej infrastruktury technicznej (sieciowej), jest akceptowana przez społeczności lokalne w przeciwieństwie do dużych inwestycji energetycznych ze względu na wysokość kosztów i ochronę środowiska. Inicjatywa samorządów może stanowić o rozwoju całego regionu i jego atrakcyjności dla inwestowania. Kierunek inwestycji energetycznych w gminach powinien uwzględniać między innymi nowoczesne rozwiązania technologiczne i ekologiczne.

Zasadniczym kierunkiem rozwoju ciepłownictwa powinno być wytwarzanie ciepła w skojarzeniu z energią elektryczną. Głównymi przesłankami stosowania produkcji skojarzonej są: efektywność ekonomiczna, oszczędność paliw, wysoka sprawność energetyczna oraz korzyści w zakresie ochrony środowiska. Przewiduje się, zgodnie z „Założeniami polityki energetycznej Polski do 2020 roku”, że będzie następował wzrost produkcji ciepła w źródłach skojarzonych, przy czym coraz powszechniej będą stosowane małe źródła o mocach nie przekraczających 10 MW (kogeneracja rozproszona). Rozproszone źródła skojarzonej produkcji energii elektrycznej i ciepła będą stanowiły najczęściej własność komunalną i prywatną. Prognozowany jest również wzrost skojarzonej produkcji ciepła i energii elektrycznej w elektrociepłowniach przemysłowych. Te zmiany w produkcji ciepła (i energii elektrycznej) przyczynią się do redukcji emisji zanieczyszczeń. Rola źródeł rozproszonych będzie w przyszłości miała większe znaczenie w zaopatrywaniu miast w ciepło. Prognozuje się istotną zmianę struktury produkcji ciepła – wyraźnie spadnie produkcja ciepła w dużych elektrociepłowniach i ciepłowniach zawodowych, wzrośnie natomiast udział rozproszonych źródeł produkcji skojarzonej.

Skojarzone układy małej mocy lokalizowane będą przede wszystkim w: zespołach budynków mieszkalnych (EC osiedlowe), przemyśle i centrach handlowych, dużych budynkach biurowych, obiektach użyteczności publicznej (szpitalach, kompleksach szkolnych i akademickich, rekreacyjnych, itp.), oczyszczalniach ścieków oraz wysypiskach śmieci (wykorzystywanych do produkcji ciepła i energii elektrycznej z biogazu).