Masz prawo nie zgadzać się z zapisami umów dotyczących zakupu energii elektrycznej i gazu
Publikujemy katalog niedozwolonych klauzul w umowach zawieranych z odbiorcami w gospodarstwach domowych.
Możliwości negocjowania warunków umowy proponowanej odbiorcom w gospodarstwach domowych przez przedsiębiorstwa energetyczne są ograniczone. Pozycja negocjacyjna odbiorców z tej grupy jest szczególnie trudna, mimo, że kupują i zużywają w sumie ok. 26% wolumenu sprzedaży energii elektrycznej. Rola odbiorcy jako słabszego uczestnika rynku energii, sprowadza się często do podpisania umowy bądź jej odrzucenia w całości. Powoduje to niebezpieczeństwo, że przedsiębiorstwo energetyczne w umowie narzuci konsumentowi klauzule, które nie będą dla niego korzystne (tak zwane klauzule abusywne).
Dlatego też Urząd Regulacji Energetyki przygotował katalog niedozwolonych klauzul umownych w umowach zawieranych między odbiorcami energii elektrycznej i gazu a przedsiębiorstwami energetycznymi. Katalog sporządzony został na podstawie rejestru niedozwolonych klauzul umownych, który prowadzony jest przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Do rejestru wpisywane są postanowienia umowne z wielu dziedzin życia konsumentów, uznane za niedozwolone i orzeczone prawomocnym wyrokiem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (pełny rejestr dostępny jest na stronach UOKiK). Po wpisaniu klauzul abusywnych do rejestru stosowanie ich w obrocie z konsumentami staje się zakazane. Warto wspomnieć, że prawo składania pozwów do SOKiK - poza Prezesem UOKiK - przysługuje również miejskim (powiatowym) rzecznikom konsumentów, a także organizacjom pozarządowym oraz samym konsumentom.
Wśród klauzul niedozwolonych z obszaru energetyki znalazły się m.in. zapisy dot. sporów między odbiorcą a przedsiębiorstwem, odpowiedzialnością przedsiębiorstw za szkody, długością przerw planowanych oraz kwestie wypowiadania umów. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów stwierdził też m.in. że przedsiębiorstwa nie mogą uważać każdej osoby pełnoletniej, która zajmuje lokal za upoważnionego przedstawiciela odbiorcy, co ma bardzo istotne znaczenie np. podczas przeprowadzania kontroli liczników przez przedsiębiorstwa. Sprzedawca energii nie może także wypowiedzieć umowy bez zachowania terminu wypowiedzenia w przypadku stwierdzenia nielegalnego poboru energii. Niezgodny z prawem jest także zapis, w którym sprzedawca energii stwierdza, że nie ponosi odpowiedzialności za szkody spowodowane niewykonaniem umowy w przypadku działania siły wyższej czy wystąpienia awarii systemowej.
A zatem jeśli umowa, która już została podpisana, zawiera niedozwolone postanowienia to - zgodnie z definicją określoną w kodeksie cywilnym - nie są one wiążące z mocy prawa. Jeżeli przedsiębiorca nie przychyli się do tego stanowiska, odbiorcy powinni zwrócić się do sądu powszechnego (rejonowego lub okręgowego) o uznanie danego postanowienia za niewiążące. Podkreślić jednak należy, że zawsze obowiązują zapisy określające główne świadczenia stron (do których należy cena) - jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.
Poniżej załączamy przygotowany przez URE pełny katalog niedozwolonych klauzul umownych. Nie jest to katalog zamknięty. Fakt, iż dane postanowienie umowne nie znajduje się jeszcze w katalogu klauzul niedozwolonych nie oznacza, że nie może zostać uznane za abuzywne w trakcie postępowania przed sądem powszechnym. Prowadząc postępowanie sąd może uznać, że odbiorca nie jest związany danym postanowieniem umowy uznając je za niewiążące z mocy prawa.
Poza powoływaniem się na klauzule wpisane do rejestru prowadzonego przez Prezesa UOKiK, odbiorca może już po zawarciu umowy, kwestionować przed sądem powszechnym dane postanowienie umowne w oparciu o przepisy zawarte w Kodeksie cywilnym - art. 3851 i art. 3852 oraz art. 3853 . Przepisy te są podstawą oceny czy dane postanowienie umowne umieszczone zarówno we wzorcach umownych, jak i również w zawartych umowach może zostać uznane za abuzywne. Treść art. 3851 kodeksu cywilnego stanowi, że postanowienia, które nie zostały uzgodnione indywidualnie, nie wiążą konsumenta, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszający jego interesy.
|
KODEKS CYWILNY
Art. 385. (124) § 1. W razie sprzeczności treści umowy z wzorcem umowy strony są związane umową.
Art. 3851. (125) § 1. Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Art. 3852. (126) Oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny. Art. 3853. (127) W razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności:
|