Jak koszty ciepła rozliczają komunalne zakłady gospodarki mieszkaniowej?
Co robić?
- Lokator mieszkania w budynku komunalnym nie jest bezradny wobec przyjmowanych przez komunalny zakład gospodarki mieszkaniowej zasad rozliczeń m.in. za dostarczone ciepło. Należy jednak zauważyć, że dochodzenie swoich praw wymaga jego aktywności, w ramach obowiązujących przepisów.
- Należy zapoznać się z przyjętymi przez Radę Gminy zasadami rozliczeń kosztów ciepła (uchwałami) i obowiązującymi w zakładzie gospodarki komunalnej dokumentami.
- W przypadku wątpliwości - należy starać się je wyjaśnić w komunalnym zakładzie gospodarki mieszkaniowej.
- W przypadku dalszych niejasności - należy przypomnieć sobie treść podpisanej umowy np. najmu, w której powinny być zawarte postanowienia dotyczące sposobu rozstrzygania sporów.
- W przypadku braku osiągnięcia porozumienia - powstałym sporem można zainteresować organy gminy.
- W przypadku braku osiągnięcia porozumienia na szczeblu lokalnym - sprawą można zainteresować wojewodę, regionalną izbę obrachunkową czy Prezesa Rady Ministrów.
Stan prawny
I. Zagadnienie indywidualnego rozliczenia kosztów ciepła przez komunalny zakład gospodarki mieszkaniowej nie jest zagadnieniem dotyczącym rozliczeń pomiędzy odbiorcą a przedsiębiorstwem energetycznym. Jest to zatem problematyka, która nie leży w kompetencjach ustawowych Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.
Na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2006 r., nr 86, poz. 625 ze zm. ), do kompetencji Prezesa URE należy rozstrzyganie sporów, wniesionych przez stronę, a dotyczących wskazanych w tym przepisie przypadków. Przepis ten nie zawiera kompetencji do rozstrzygania sporów przez Prezesa URE dotyczących sporów lokatorów ze wspólnotą mieszkaniową.
II. Zgodnie z art. 3 pkt 13 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne odbiorcą jest każdy kto otrzymuje lub pobiera paliwa lub energię na podstawie umowy z przedsiębiorstwem energetycznym. W przypadku domów wielolokalowych, każdy z właścicieli, czy też użytkowników poszczególnych lokali (mieszkań) posiada umowy zawarte z przedsiębiorstwami energetycznymi, dotyczące sprzedaży energii elektrycznej i gazu (a zatem to on jest odbiorcą paliw lub energii). W przypadku ciepła sprawa wygląda inaczej. Umowę sprzedaży ciepła zawiera z przedsiębiorstwem energetycznym właściciel budynku wielolokalowego lub zarządzający budynkiem, który jest zobowiązany rozliczyć koszty ciepła dostarczonego do budynku (-ów).
Ustawa - Prawo energetyczne daje dużą swobodę w doborze metody przypisania udziału poszczególnych lokali w ogólnych kosztach zakupu ciepła. Zgodnie z art. 45a ust. 1 ustawy - Prawo energetyczne „Przedsiębiorstwo energetyczne na podstawie cen i stawek opłat zawartych w taryfie lub cen i stawek opłat ustalanych na rynku konkurencyjnym, wylicza opłaty za dostarczane do odbiorcy (…) ciepło”, przy czym odbiorcą w tym przypadku jest zakład gospodarki mieszkaniowej (gmina). Opłaty te stanowią koszty zakupu ciepła dostarczanego do budynku, w którym znajdują się lokale mieszkalne i użytkowe, zamieszkałe i użytkowane przez osoby nie będące odbiorcami (art. 45a ust. 2 ww. ustawy).
Zgodnie z zapisem zawartym w art. 45a ust. 4 ww. ustawy, koszty zakupu dostarczanego ciepła są rozliczane w opłatach pobieranych od lokatorów i użytkowników lokali, przy czym wysokość opłat pobieranych od lokatorów powinna być ustalana w taki sposób, aby zapewniała wyłącznie pokrycie ponoszonych przez odbiorcę kosztów zakupu ciepła.
Według przepisu art. 45a ust. 8 pkt 1 ww. ustawy koszty zakupu ciepła, w części dotyczącej ogrzewania lokali mieszkalnych i użytkowych, rozlicza się stosując metody wykorzystujące: wskazania ciepłomierzy, wskazania urządzeń wskaźnikowych lub powierzchnię lub kubaturę tych lokali.
Właściciel lub zarządca budynku wielolokalowego dokonuje wyboru metody rozliczania całkowitych kosztów zakupu ciepła na poszczególne lokale mieszkalne i użytkowe w tym budynku oraz wprowadza wybraną metodę w formie wewnętrznego regulaminu rozliczeń ciepła przeznaczonego na ogrzanie tego budynku. Przed wprowadzeniem „regulamin rozliczeń” podaje się do wiadomości użytkownikom lokali (art. 45 a ust. 9 i 10 ww. ustawy).
Należy zauważyć, że przepis ten nie wskazuje w jaki sposób lokatorzy mogą się o „regulaminie rozliczeń” dowiedzieć. Można zatem przyjąć, że jest to nie tylko wystosowanie pisma do każdego z lokatorów ale także umieszczenie na stronie internetowej, wywieszenie w siedzibie Komunalnego Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej lub w oddziałach eksploatacji budynków czy na tablicach umieszczonych na klatkach schodowych.
Jeżeli stosowany podział kosztów ciepła jest zgodny z podanymi w art. 45a ustawy - Prawo energetyczne zasadami, a „regulamin rozliczeń” ciepła został przyjęty zgodnie z przyjętymi procedurami, to taki podział jest prawnie obowiązujący.
III. Komunalny zakład gospodarki mieszkaniowej jest zakładem budżetowym, co ma swoje dalsze konsekwencje.
Zgodnie z art. 8 pkt 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U z 2005 r., Nr 31, poz. 266, ze zm.) stawki czynszu w przypadku gminy - ustala Rada Gminy, w podjętej uchwale. Rada Gminy uchwalając wieloletni program gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy powinna w szczególności określić zasady polityki czynszowej oraz warunki obniżania czynszu oraz sposób i zasady zarządzania lokalami i budynkami wchodzącymi w skład mieszkaniowego zasobu gminy (art. 21 ust. 2 pkt 4 i 5 tej ustawy).
Tym samym komunalny zakład gospodarki mieszkaniowej musi także stosować się do uchwał podjętych przez Radę Gminy i przyjętych zasad oraz do przepisów ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego.
Jak już było powiedziane na działalność komunalnego zakładu gospodarki mieszkaniowej będą miały wpływ uchwały Rady Gminy.
Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U z 2001 r., Nr 142, poz. 1591, ze zm.) zaopatrzenie wspólnoty samorządowej w energię elektryczną i cieplną oraz gaz należy do zadań własnych gminy. Działalność organów gminy (rady gminy, prezydenta miasta) jest jawna a ograniczenia jawności mogą wynikać wyłącznie z ustaw. Oznacza to prawo dla obywateli do uzyskania informacji, wstępu na sesje rady gminy i posiedzenia jej komisji, a także dostępu do dokumentów wynikających z wykonywanych zadań publicznych, w tym protokółów posiedzeń organów gminy i komisji rady gminy. Zasady dostępu do dokumentów i korzystania z nich określa statut gminy (art. 11 b tej ustawy).
Gospodarka finansowa gminy jest również jawna a kontrolę gospodarki finansowej gminy sprawują regionalne izby obrachunkowe (art. 61 i art. 62 ww. ustawy).
Działalność gminy, w każdym jej aspekcie, podlega natomiast nadzorowi Prezesa Rady Ministrów i wojewody (art. 86 ww. ustawy).
Wszystko to oznacza, że lokator nie jest bezradny wobec podwyżek czynszu wprowadzanych przez komunalny zakład gospodarki mieszkaniowej.