Nawigacja

Informacja

Strona znajduje się w archiwum.

Masz prawo nie zgadzać się z zapisami umów dotyczących zakupu energii elektrycznej i gazu

Publikujemy katalog niedozwolonych klauzul w umowach zawieranych z odbiorcami w gospodarstwach domowych.

Możliwości negocjowania warunków umowy proponowanej odbiorcom w gospodarstwach domowych przez przedsiębiorstwa energetyczne są ograniczone. Pozycja negocjacyjna odbiorców z tej grupy jest szczególnie trudna, mimo, że kupują i zużywają w sumie ok. 26% wolumenu sprzedaży energii elektrycznej. Rola odbiorcy jako słabszego uczestnika rynku energii, sprowadza się często do podpisania umowy bądź jej odrzucenia w całości. Powoduje to niebezpieczeństwo, że przedsiębiorstwo energetyczne w umowie narzuci konsumentowi klauzule, które nie będą dla niego korzystne (tak zwane klauzule abusywne).

Dlatego też Urząd Regulacji Energetyki przygotował katalog niedozwolonych klauzul umownych w umowach zawieranych między odbiorcami energii elektrycznej i gazu a przedsiębiorstwami energetycznymi. Katalog sporządzony został na podstawie rejestru niedozwolonych klauzul umownych, który prowadzony jest przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Do rejestru wpisywane są postanowienia umowne z wielu dziedzin życia konsumentów, uznane za niedozwolone i orzeczone prawomocnym wyrokiem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (pełny rejestr dostępny jest na stronach UOKiK). Po wpisaniu klauzul abusywnych do rejestru stosowanie ich w obrocie z konsumentami staje się zakazane. Warto wspomnieć, że prawo składania pozwów do SOKiK - poza Prezesem UOKiK - przysługuje również miejskim (powiatowym) rzecznikom konsumentów, a także organizacjom pozarządowym oraz samym konsumentom.

Wśród klauzul niedozwolonych z obszaru energetyki znalazły się m.in. zapisy dot. sporów między odbiorcą a przedsiębiorstwem, odpowiedzialnością przedsiębiorstw za szkody, długością przerw planowanych oraz kwestie wypowiadania umów. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów stwierdził też m.in. że przedsiębiorstwa nie mogą uważać każdej osoby pełnoletniej, która zajmuje lokal za upoważnionego przedstawiciela odbiorcy, co ma bardzo istotne znaczenie np. podczas przeprowadzania kontroli liczników przez przedsiębiorstwa. Sprzedawca energii nie może także wypowiedzieć umowy bez zachowania terminu wypowiedzenia w przypadku stwierdzenia nielegalnego poboru energii. Niezgodny z prawem jest także zapis, w którym sprzedawca energii stwierdza, że nie ponosi odpowiedzialności za szkody spowodowane niewykonaniem umowy w przypadku działania siły wyższej czy wystąpienia awarii systemowej.

A zatem jeśli umowa, która już została podpisana, zawiera niedozwolone postanowienia to - zgodnie z definicją określoną w kodeksie cywilnym - nie są one wiążące z mocy prawa. Jeżeli przedsiębiorca nie przychyli się do tego stanowiska, odbiorcy powinni zwrócić się do sądu powszechnego (rejonowego lub okręgowego) o uznanie danego postanowienia za niewiążące. Podkreślić jednak należy, że zawsze obowiązują zapisy określające główne świadczenia stron (do których należy cena) - jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Poniżej załączamy przygotowany przez URE pełny katalog niedozwolonych klauzul umownych. Nie jest to katalog zamknięty. Fakt, iż dane postanowienie umowne nie znajduje się jeszcze w katalogu klauzul niedozwolonych nie oznacza, że nie może zostać uznane za abuzywne w trakcie postępowania przed sądem powszechnym. Prowadząc postępowanie sąd może uznać, że odbiorca nie jest związany danym postanowieniem umowy uznając je za niewiążące z mocy prawa.

Poza powoływaniem się na klauzule wpisane do rejestru prowadzonego przez Prezesa UOKiK, odbiorca może już po zawarciu umowy, kwestionować przed sądem powszechnym dane postanowienie umowne w oparciu o przepisy zawarte w Kodeksie cywilnym - art. 3851 i art. 3852 oraz art. 3853 . Przepisy te są podstawą oceny czy dane postanowienie umowne umieszczone zarówno we wzorcach umownych, jak i również w zawartych umowach może zostać uznane za abuzywne. Treść art. 3851 kodeksu cywilnego stanowi, że postanowienia, które nie zostały uzgodnione indywidualnie, nie wiążą konsumenta, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszający jego interesy.

KODEKS CYWILNY
fragmenty dotyczące
wzorców umowy i niedozwolonych postanowień umownych

Art. 385. (124) § 1. W razie sprzeczności treści umowy z wzorcem umowy strony są związane umową.
§ 2. Wzorzec umowy powinien być sformułowany jednoznacznie i w sposób zrozumiały. Postanowienia niejednoznaczne tłumaczy się na korzyść konsumenta.

Art. 3851. (125) § 1. Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.
§ 2. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie.
§ 3. Nie uzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.
§ 4. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje.

Art. 3852. (126) Oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny.

Art. 3853. (127) W razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności:

  1. wyłączają lub ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za szkody na osobie,
  2. wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania,
  3. wyłączają lub istotnie ograniczają potrącenie wierzytelności konsumenta z wierzytelnością drugiej strony,
  4. przewidują postanowienia, z którymi konsument nie miał możliwości zapoznać się przed zawarciem umowy,
  5. zezwalają kontrahentowi konsumenta na przeniesienie praw i przekazanie obowiązków wynikających z umowy bez zgody konsumenta,
  6. uzależniają zawarcie umowy od przyrzeczenia przez konsumenta zawierania w przyszłości dalszych umów podobnego rodzaju,
  7. uzależniają zawarcie, treść lub wykonanie umowy od zawarcia innej umowy, nie mającej bezpośredniego związku z umową zawierającą oceniane postanowienie,
  8. uzależniają spełnienie świadczenia od okoliczności zależnych tylko od woli kontrahenta konsumenta,
  9. przyznają kontrahentowi konsumenta uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji umowy,
  10. uprawniają kontrahenta konsumenta do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w tej umowie,
  11. przyznają tylko kontrahentowi konsumenta uprawnienie do stwierdzania zgodności świadczenia z umową,
  12. wyłączają obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie nie spełnione w całości lub części, jeżeli konsument zrezygnuje z zawarcia umowy lub jej wykonania,
  13. przewidują utratę prawa żądania zwrotu świadczenia konsumenta spełnionego wcześniej niż świadczenie kontrahenta, gdy strony wypowiadają, rozwiązują lub odstępują od umowy,
  14. pozbawiają wyłącznie konsumenta uprawnienia do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia,
  15. zastrzegają dla kontrahenta konsumenta uprawnienie wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieoznaczony, bez wskazania ważnych przyczyn i stosownego terminu wypowiedzenia,
  16. nakładają wyłącznie na konsumenta obowiązek zapłaty ustalonej sumy na wypadek rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy,
  17. nakładają na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub odstępnego,
  18. stanowią, że umowa zawarta na czas oznaczony ulega przedłużeniu, o ile konsument, dla którego zastrzeżono rażąco krótki termin, nie złoży przeciwnego oświadczenia,
  19. przewidują wyłącznie dla kontrahenta konsumenta jednostronne uprawnienie do zmiany, bez ważnych przyczyn, istotnych cech świadczenia,
  20. przewidują uprawnienie kontrahenta konsumenta do określenia lub podwyższenia ceny lub wynagrodzenia po zawarciu umowy bez przyznania konsumentowi prawa odstąpienia od umowy,
  21. uzależniają odpowiedzialność kontrahenta konsumenta od wykonania zobowiązań przez osoby, za pośrednictwem których kontrahent konsumenta zawiera umowę lub przy których pomocy wykonuje swoje zobowiązanie, albo uzależniają tę odpowiedzialność od spełnienia przez konsumenta nadmiernie uciążliwych formalności,
  22. przewidują obowiązek wykonania zobowiązania przez konsumenta mimo niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez jego kontrahenta,
  23. wyłączają jurysdykcję sądów polskich lub poddają sprawę pod rozstrzygnięcie sądu polubownego polskiego lub zagranicznego albo innego organu, a także narzucają rozpoznanie sprawy przez sąd, który wedle ustawy nie jest miejscowo właściwy.
Data publikacji : 04.01.2011
Data modyfikacji : 30.08.2012

Opcje strony

do góry